Uyku ilaçları herkesin kuşkuyla yaklaştığı ilaçlar olsa da, bunun temel nedeni uyku ilaçları hakkında bilgi sahibi olunmamasıdır. Geceleri bir kabusa dönüştüren uykusuzluk, insanın bütün düzenini alt-üst eder. Hem özel, hem de iş hayatını olumsuz yönde etkileyen bu sorun uyku ilaçlarıyla çözülse de, insanın içi rahatlamıyor. Yararlı dozla, zararlı doz arasında o çok ince çizgi düşündürüyor insanı. Üstelik bu ilaçlar bağımlılık yaratma riski de taşıyorlar.
Uyku ilaçları ve anksiolitikler aynı şeymidir ?
”Hipnotik” olarak bilinen uyku ilaçları, uyku verme ya da uykuyu düzenleme yeteneğine sahiptir. Bu etkiyi yaratan ise farklı yapılardaki sayısız moleküllerdir.
Barbitüratlar (Lüminal…): Bu yüzyılın başında keşfedilen bu ilaçlar günümüzde pek fazla tercih edilmiyor. Çünkü etkili doz ile zehirli doz birbirine çok yakın.
Benzodiazepinler (Diazem, Mogadon…): Günümüzde en çok kullanılan ilaçlar… Bu sınıftan ilk ilaç 1957’de imal edildi. Sabah alımlarında, anksiyeteyi giderip (bu nedenle ”anksiolitik” deniyor); akşam alındığında da hipnotik (uyku verici) bir etki yaratıyorlar. İşte bu özellikleri sebebiyle benzodiazepinler her iki hastalıkta da kullanılıyor, ama bu da bazen karışıklıklara yol açıyor.
Antistaminikler (Tavegyl, Atarax…): Alerjik reaksiyonlarda kullanılan bu ilaçlar, özellikle gergin ve sinirli kişilere, uyumayı kolaylaştırdığı için veriliyor. Çocuklar için de uygun olabilir.
Uyku ilaçları yeşil reçeteye tabimidir?
Benzodiazepin grubu ilaçlar yeşil reçeteye tabi olsa da, diğerleri normal doktor reçetesiyle alınabilir. 12 yaşın altındakilerde doktor tavsiyesi dışında kullanılmamalı ve çocukların erişemeyeceği bir yerde muhafaza edilmelidir.
Uyku ilacı birkaç haftadan fazla alınamaz mı?
Birçok çalışma, geçici uyku bozukluklarında kısa süreli tedavilerin daha yararlı olduğunu gösteriyor. İlaçların bu koşullarda etkisi hızlı ve tam, yan etkisi ise az ve toleransı da iyi Uzmanlara göre, on beş gün ve daha uzun süreli tedavilerde uyku ilacının etkisi giderek azalıyor. Kronik uyku bozuklukları üzerindeki etkileri ise tam olarak ispat edilmiş değil. Uzun süreli tedavilerde, istenmeyen etkiler ortaya çıkabiliyor.
Herkes uyku ilacı kullanabilir mi?
Çünkü uyku ilaçlarının diğer ilaçlardan bir farkı yok. Hepsinin bazı istenmeyen yan elkileri var. Özellikle ağır solunum yetersizliğinde (daha da kötüleştireceği için), böbrek ve karaciğer yetersizliğinde kullanılmaları sakıncalı Hamileliğin özellikle ilk üç ayında temkinli olmakta da fayda var.
Uyku ilaçları hafızaya zarar verebilir mi?
Hafıza sorunlarına yol açan nedenleri önceden kestirmek oldukça zor. Bazı kişiler birkaç saat süren hafıza boşluklarından yakınır. Öğrenme ve anlama zorlukları da en çok şikayet edilen konular arasındadır. Ne mutlu ki, bu yakınmalar çok az sayıda hastanın başına geliyor. Ve hasta ilacı bırakır bırakmaz, bütün bu belirtiler yavaşça ortadan kalkıyor. Hafıza kaybına özellikle 60 yaşın üzerindeki kişilerde, uzun süreli ilaç kullanımı sonucunda sık rastlanıyor.
Bir kere aldınız mi, bir daha bırakamaz mıyız?
Bazı kişilerde kullandıkları uyku ilacına bağımlılık gelişir. Bu fiziki bağımlılık nedeniyle her geçen gün ilaç dozu arttırılır. Bu da ilaca karşı vücutta bir yatkınlık gelişmesine sebep olur ve her seferinde bir önceki etkiyi sağlamak için, daha fazla sayıda ilaç almak gerekir. Fiziki bağımlılık kişiyi kaygılı ve sinirli yapar. Bu tür sorunlar genellikle yüksek dozlarda ve uzun süreli tedavilerde ortaya çıkar. Bu etkiler görüldüğünde ilacı yavaş yavaş kesmek gerekir.
Bütün uyku ilaçları aynı yolla etki eder mi?
Her şey ilacın etki süresine ve yarı-ömrüne göre değişir. Bir ilacın yarı-ömrü, vücuttaki düzeyinin yarıya inmesi için geçen süredir ve bu her ilaç için farklı farklıdır. Bazı maddelerin yarı-ömrü uzundur ve vücutta uzun kalırlar, diğerleri ise kısa zamanda atılır. Bunu bilmek ilacın doz aralığını tayin etmeye yarar. Yarı ömrü sekiz saatten az olan uyku ilaçları, çoğunlukla uyku bozuklukları olan insanlara reçete edilir. Yarı-ömrü daha uzun olanlar ise genellikle gece uyuyamayan ve sabah erken kalkanlar için önerilir. Bazı yan etkiler, ilacın ömrüne bağlı olarak ortaya çıkar. Yarı-ömrü kısa olan ilaçlar, bağımlılık geliştirme riski en çok olan ilaçlardır. Çünkü kısa aralıklarla sık sık alınmaları gerekir. Yar ömrü uzun olanlar ise, kişide gün boyu uyku hali yaratarak, sersemlik ve dalgınlığa yol açabilirler.
İlaçla gelen uykunun kalitesi iyi midir?
Yüzeysel ve derin uyku fazları, bunların da uyumlu bir dengesi vardır. Uyku ilaçları, yüzeysel uyku süresini derin uykunun aleyhine çevirir. Yani, yüzeysel uyku süresi artar. İşte bu nedenle, uyku ilaçlarıyla sağlanan uyku yeterince dinlendirici olmadığı gibi, sabah uyanıldığında da belirgin bir yorgunluk hissi yaratır.
Uyku ilacı kullanırken alkol almamalı mıyız?
Prensip olarak bu ilaçları kullanırken alkolü kesmek gerekir. Nedeni de, alkolün ilacın etkisini kontrol edilemeyen bir şekilde arttırmasıdır. İşte bu sebeple, uyku ilacı kullanırken, içki içilmişse araba kullanmaktan kaçınmalıdır. Uyku ilacı kullanan alkoliklerde, ilaca bağımlılık riski, diğerlerine göre daha fazladır.
Uyku ilacı birdenbire bırakılmaz mı?
Günlük dozlar halinde alınan bir uyku ilacını aniden bırakmak tehlikelidir. Çünkü büyük bir olasılıkla, uykusuzluk hemen ertesi gece kendini belli eder ve en azından birkaç hafta sürer. Zor uyuyan ya da uykusunda sık sık uyanan kişiler uyku ilacı almaya meyillidir. Fakat ilacın aniden bırakılmasının da bazı psişik sorunlara yol açacağını bilmek gerekir; huzursuzluk, konsantrasyon bozukluğu, hafif depresif durumlar gibi. Bu nedenlerden dolayı uyku ilacı bırakımı, kontrollü bir şekilde olmalıdır. En uygunu, iki ya da üç haftada, yavaş yavaş dozunu azaltarak bırakmaktır. Bunu da en iyi doktorunuz planlar.
Uyku ilacı bağımlılığından akupunkturla daha kolay mı kurtuluruz?
Uyku ilacı bağımlılığından kurtulmak için, bir ya da iki ay sabretmeyi göze almak gerekir. Akupunktur vücut dengesini yeniden kazanmaya yönelik olduğundan, haftada iki seans başlangıç için yeterli olacaktır. Ayrıca akupunktur, hızlı bir rahatlama yaratarak, uykuya dalmayı da kolaylaştırır. Kalıcı bir sonuç için, 12-15 seans uygulamak gerekir.
Uyku ilacı çocuklara asla verilmez mi?
Çocuklarda uykusuzluk sorunu, genellikle anne-baba anlaşmazlığının yol açtığı, yoğun stres ve kaygıdan ortaya çıkar. Bu nedenle, öncelikle uyku bozukluğuna yol açan sorunun ne olduğunu saptamak gerekir. Uyku bozukluğu olan çocuğun psikolojik desteğe ihtiyacı olabilir. Ama çocuk hiç uyumuyor ve problemi anlaşılamıyorsa, tedavi sırasında doktorun tavsiye edeceği hafif etkili bir uyku ilacı kullanılabilir.
Sağlıcakla Kalın.
Yolculuğa Hazır Mısınız? İlgili Bağlantılara Göz Atın